ТРЕТО СОВЕТУВАЊЕ
Охрид 3-6 октомври 2001
Љубомир Стрезов
Ш "Електростопанство на Македонија", Скопје Служба за телекомуникации
ТЕЛЕИНФОРМАЦИОНАТА МРБЖА ЗА ЅБС1ИНЦИЈАТИВАТА
СОДРЖИНА
Со ЅЕС1 ишодатнвата за потребите ва зднтог, отворен пазар на енергца ое заговара поврзува&е на земЈите, воглавво од регнонот ва Балканот, оо телекомуникациони капацитети од 4x2 М&и/ѕ Имајќи во вид дека во рамкнте на западва Ввропа, значи во зецЈите каде веќе е воспоставен слободен пазар на енергија, поврзувањето меѓу земдите се одвива по правнло со 64 Цис/ѕ, авторот смвта дека ЅЕС1 инцнјативата треба критички да св преиспита Написот нема ѕа цел да даде конечен одговор кој телекомуншсационен капаците е соодввтен на потрвбнте на ЅЕС1 ТОЈ повеќе укажува на наоокнте во кои треба да се бараат можните решешда. Како краен заклучок пронзлегува мислењето дека треба да ое прнмени она што го користат развнешгге западни екоаомнв и да не се форсираат решешда кои не и служат на Електроенергетшсата, а ги всцрпувадт нвјзшште матерјални основи1.
Пм Те^есопшгапЈсавоп Не(*оНс Сог ЅЕС1 1пШавге
Ље пеедѕ о^ Ле ѓиШге орзд епегѕу таг!се( шЉ Ље Ѕои(||еаѕ( Еигореап Со-огсЈтаиоп 1пШа(1уе (ЅЕС1) Н !ѕ ргороѕес! (о иИегсоппес* тШ 1е1есолшшшсаИоп сарасКу оЃ 4x2 М5к/ѕ сНе е!ес1пс рошег ѕуѕ(етѕ оѓ ЅоиЉеаѕс Еигоре сооп(пеѕ, тап!у т Ље ге^оп оѓ ВаИош рвшпѕи!а ТНе аиЉог оС Оиѕ ап!с1в ѕиѕвеѕЈѕ Ља1 Ш{ѕ и!еа 1ѕ ^огШ (о ехатше, еѕресШу Љае т Ле ѕате пте (Не
^еѕс Еигореап е!ес(пс ро\уег ѕу$1етѕ аге т(егсоппес(ес1 «пЉ а сарас!(у оѓ оп!у 64 ЈЛи/ѕ ТНе ригроѕе оГ Љ1ѕ 1$ по( (о руе (Не апѕшег 1о Ље диеѕ(1оп \АиЛ (е^есопшшшсаНоп сарасИу агс ѕи«а51е Гог (Не пеес(ѕ оѓ е!есшс ро\уегѕуѕ(втѕ. К рот(ѕ ои( тоге Ше Шгес(1опѕ т *1шЛ Ше роѕѕШе апѕжегѕ ѕНои(<1 5е ѕеагсЈЈеЈ. Т&е аоЉог ѕа^0еѕ(ѕ (о тр\&тсп1 оп!у ѕо1ииопѕ (На1 аге ргохеп ш Ље двув1орес( соипшеѕ аш! поИо рпхе^е ѕоЈиПопѕ Ља1 аге по( иѕеЉ! Гог (Не е!ес(пс ромгвг ѕес(ог апд ехНаиѕ( оп!у иѕ Ѓшапсш!
баѕе.
1. ВОВЕД
Со документате на ЅБС1 авторот на овој текст се задозна во тек на работата за телекомуникационо поврзување на Република Македонија и Република Бугарија преку новиот 400 КУ далновод Неготино-Штип-Црвена Могила, кој е во фаза на проектирање Имено, беше наведено дека е потребно двата електоенергетски системи да се поврзат со телекомуникацисжи капацитет 4x2 М5и/ѕ, бидејќи е тоа минимална потреба КОЈЗ пронзле- гува од документите на ЅБС1.
Текстот ва овој напнс е лнчен сгав на авторот и не го одразува званнчниот став на
*Електростопанство на Македонца" по ЅБС1 ннцнЈатнвата за телекомуникациско поврзување Р35-06
Имајќн во вид дека земјите од западна Ввропа, зецји кои имаат отворен и развиен пазар на енергија, не корисат големи телекомуникациски капацитети за потребите на нивно меѓусебно поврзување, авторот беше потикнат подетално да се запознае со работниот матерјал на ЅБС1 инцијатввата [1].
Најнапред за значението на самиот акроним ЅЕСЛ, односно Ѕоа(Неаѕ( Вигоре Соппесиоп ЈпааЦуе. југозападната Бвроп<жа Инцијатнва за Поврзување (ЅЕСЛ) има за цел да предложи алтернатавнн решенија и оптимален пристап за теленнформаци<жиот систем помеѓу Националнвте дипечерски центри (НДЦ) во југоисточна Ввропа
Бара&ата за телетаформацискнот систем произлегуваат примарно од барањата за размена на информации за состојбата на енергетските системи на границата меѓу земјите членки во Инцијатнвата. Подетално разлагајќи ги овие бара&а во документите се
Првиот ввд на податоци произлегува од потребата да се разменуваат информации неопходни за ЅСАОА системите и Овстемитв за управување со енергијата (ЕМЅ) Размената на овој тш на податоци ое одвнва во реално време, оо период на обвновивање од 2, односно 4 ѕ. Карактеристично за овој вид на податоци е дека тие периодично се пренесуваат, но од телекомуникациски аспект тие не се "пробирлнви* Имено, од документите на ЅЕС1 произлегува дека најголемиот проток изнесува 7750 МЈ/Ѕ, а дека за потребите на Македонија за поврзува&е со соедните земји, Албанија, Грција, Бугари^а и Југославија се потребни протоцн од 1370 до 3785 \>Шѕ. До вакввте протоци е дојдено со вклучено очекување дека ќе нма двојно зголемување во обемот на податоци кои се разменува, а потоа е додадено 50% згодемување заради заглавието на применетиот протокол.
Вториот ввд на податоци кој треба да се пренесе се оние кои не се потребни во реално време, односво кои ое пренесуваат оо пернода од 1 час. Количината на овие податоци не може оо сигурност да се предвиди и во документот постои само нивна естамација Се смета дека тие ќе провзлезат од погребите за одвивање на трансакциите за купопродажба на енергија меѓу зецјите членки.
На потребата за колнчина на податоци од вториот вид може да и се упати големо сомне- ва&е Имено за да се дојде до процена за нивниот обем се направени доста претпоставки
• Обемот ва податоци е зголемен за 50% заради потребата да се пренеое заглавието на применетиот протокол.
• Водејќн сметка дека тшшчно за да ое пренесе состојбата на една собирница со 100 давачи е потребно од 40 К1>у1а до 52 КЉуЈа, во документате се усвојува дека просечно, секој час ќе бнде потребно да ое разменат датотеки со големина од 1000 КЉуСа
• Усвоено е преносот на ваквнот обим на податоци да се изврпш во време од 1 минута, од секој Национален диспечерски центар до останатите НД центри
Поаѓајќи од бара&ата да ги пренесат податоцнте кои се потребни во реално време и оние кои се пренесуваат периодично, авторите на документите на ЅЕС1 доаѓаат до оознание дека за остварување на врските на секој Национален дипсечерски центар до соседните или други НДЦ се потребни линкови со капаците од 128 Име/ѕ, одноото 2 каналн со протоки од 64Ш1/Ѕ.
За задоволуван>е на пресметанвте телеко^ниукациски потреби во документите на ЅЕС1 ое предлага кошфвтна топологија на телекомуникаци<жата >фежа, сценарио за размена на податоците м се сугерира одредена твлекомуннкацвкжа технологнја која, по мислењв на авторите на Инцвјашвата, ќе одговора на потребитв. Токму, на сте шоменати елементи може да им се упатат забелешки, сомненија шш првдлози за подобрува&е. На овие праша&а нм се посветени наредните поглавја.
2. ТОПОЛОГШАНЛПРЕДЛОЖЕНАТАМРЕЖА
Телекомуникацкската мрежа која треба да ое изгради за потребите на земјите учеснички на ЅЕС1 ишодативата треба да опфати 11 Национални дипсечерски центри, не смета)ќи го тука и Националниот диспечерски центар на Словенија
Топологијата на можната мрежа е прикажана на слика 1 Као што може да се види од сли- ката таа има претежно звездеста структура со вкупно 21 лннка. Поаѓајќи од барањето секој НДЦ да биде врзан со калацкгет од 128 Ш«/ѕ=2а, а=64 Нм</ѕ се пресметани и капацитетнте на поедините линковн. Нивниот капацитет зависи од потребите да го пренесе сообраќајот на соседните НДЦ и сообра&џот од останатите НДЦ кој треба да биде опслужен од линкот. Така се доаѓа до податокот дека некои линкови треба да се со капацитет од 4а до таквн кои треба да носат 40а проток. Во остварување на линкови со ваков капацитет не се разработени деталите, но се преферира решеннето за изградба на сопствена телекомуннкациска мрежа која користи Сннхрона Дигитална Херархвја (ЅОН)
Вис(ареѕ( ВисНагеѕ!
Слика 1:Концепт на топологијаша на предложенаша мрежа
Основни забелешки кои можв да се упатат на предложената топологија на мрежата се
• Таа е некоегзистентаа. Имено, постојат јазли кои се врзани оо 2 лннка (на пример Анкара) и такви кои имаат 8 линка (Белград). Од ваквото решение произлегува наоочување на исти сообраќајни токови по повеќе линкови, оо што непотребно се зголемува оптоварувањето на линковнте
• Од аспект на расположивост првдложената топологаја не им обезбедува на сите ЈЗЗЛИ
подеднакви права. Некои од нив нмаат една алтернатива за пренасочување на
сообраќајот (Загреб), некои јазли ншат дури и 7 (Белград).
• Решението е скапо. Со едноставна пресметка се доаѓа до податокот дека за да се остварат 21 меѓународни линка по пат на закуп на 2 М6и/ѕ водови би требало месечно да се плаќа околу 210000 германски марки.
• Алтернативата, мрежата да се реализира со изградба на сопствена инфраструктура користејќи ЅШ технологија за преност не е реално остварлива. Имено, ниту една зем]а во опкружувањето на Македонија нема изградено таква инфраструктура. За ВОЛЈЗ на вистината, постојат планови за градба на ваква мрежа, но до реализацијата треба да поминат многу годшга. Она штое е реалност е дека на некои далноводи, воглавно од 440 1сУ напонско ниво, во многу земји се планира или реализираат земјоводни јажиња со оптички влакна.
• На крајот, не и лоследно по важност, олравдано е сомнението дека мрежа со предложените капацитети и е потребна на земјите на СЕЦИ за задоволување на нивните основни активност.
Во наредните две глави се предложени две можни топологии на телекомуникациската мрежа, со конкретни сценарија за размена на податоците. Тие имаат за цел да укажат дека со рационално планирање на мрежата и соодветна размена потребните капацитети во линковите, кои ја сочинуваат мрежата, се далеку помали од предложените.
3. МРЕЖА СО ПРСТЕНЕСТА ТОПОЛОГИЈА
Во работните документ на Инцијативата се споменува прстенестата ТОПОЛОГИЈЗ како едно можно решение за телекомуникациската мрежа, но понатаму ваквото решение не е разра- ботено и се заговара веќе изложената скоро ѕвездаста структура На сликата 2 е прика- жана како би зигледала мртежата кога би се изградила во прстенаста топологија
Како што може да се види од сликата таа е изградена од 11 линка, кои под услов тие да се остварат со закуп на меѓународни 2 М1м1/ѕ водови, претставува редукција од скоро 50% во бројот на линковите. Но, понатамошната анализа ќе покаже дека капацитеот од 2 Мби/ѕ е голем и дека мрежата може да се изгради со линкови со многу помал капацитет.
Постојат две можни сценариа за тоа како ќе се одвива сообраќајот меѓу јазлите Првиот е сообраќајот да се одвива во иста насока, на пример во насока на сказалката на часовникот Ваквата состојба е прикажана на сликата З.а. Втората можност е половина од сообраќајот да се одвива од насока на сказалката, втората половина во спротивната насока Ваквата можност е прикажана на сликата З.б.
Да ги проанализираме можните сценариа во едниот и во вторит случај. За да извлечеме некои заклучоци ќе го посматраме само линкот меѓу станиците 1 и 2, во двата случаи и ше го пресметаме сообраќајното оптоварување.
Ако во мрежата има п јазли и секој од нив има потреба да комуницира со сите останати Јазли во мрежата, потребно е да се остварат п(п-1)/2 парови меѓусебни комуникации При сообраќајна потреба од с! И1/ѕ по секоја комуникација произлегува дека капацитетот на линкот меѓу било кои две соседни точки во прстенот со п=11 јазли треба да изнесува [2]:
п-(п-\) , __ .
С
1в= 4=55-сѓ
1ВисЈареѕ! ВисНагеѕ(
2адге6
>.^"
АШепѕ
Слика 2.Прстенеста топологцата на мрежаша
Пресметаниот капацитет би бил потребен ако секој јазел во мрежата има потреба да комуницира со останатите јазли оо засебни содржинн на пораките Но, во Инцијативата е претпоставено дека секој јазел (НДЦ) испраќа порака со иста содржина до останатите НДЦ Јазли. Во ваков случај значи не се користи ишсаѕ( адресира&е на Јазлите, амн тиШсаѕ^ односно одресирање до затворена група на корисници Во таквиот случа| лесно може да ое пресмета дека капацктетот ва секоЈ линк во прстенот изнесува:
Добиените изрази се однесуваат за потребниот калацитет на линковите, но треба да се забележи дека тие ефикасно нема да бидат искористени. Имвно во насока на пренос е потребен целиот расположив капацитет, ф=с1, но во спротивната наоока каналот се користв само за потврда на приемот н е тој само делумно искористен, односно ^«А
За да се зголеми ефикасноста на користе&е на каналите разглвдано е второто сценарио, прикажано на сликата 3 б. Сега комуникацијата на секој јазел се одвива во двете насоки За прстен со непарен број на Јазли и униформна распредлба на сообраќајот меѓу соседните јазли, врз база на геометриските особини на полнгонот ое добива дека е потребен капаци- тет на секој линк во пртсенот од:
С^-^^а^.зОч* (3)
Овој капацитет би бил потребен ако оекој јазел во мрежата комуницира оо останатите јазли со засебни содржнни на пораките. Но, во случај да се користи пшШсаѕ( одресира&е, однскжо одреофа&е до затворена група на корисници, лешо може да се прешета дека капацитетот на секој линк во прствнот нзнеоува:1'сзултатот што е добиен на прв поглед сугерира заклучок дека при мултнкаст адресиран>е 0о прстенаста структура не се разликуваат решенијата собраќајот да ое насочува во една
«асока од оние кога тој се насочува во две насоки. Но, ваквиот, првичен заклучок о /Јогрешен.
Прикажан само сообраќаЈОт од
Јазелот 1
Прикажан само сообраќајот од
ЈаЈелот!
4х<1
а
('лиха 3: Прстенаста структура со униформна распределба на сообраќаЈОш; СообраќвЈ од јазелот 1 при одвивање на сообраќајот а)во една насока иб)во двете насоки
, од сликата З.а може да се заклучи дека во првиот случај те ое олтоварени со 10 & во едната наоока на пренос и се скоро неискорнстета во спротивната во насоката за потарда за приемот. Значн, поточно би било ако се каже дека е 0у/гребниот капацвтет во насока на пренооот О=10.<1 и во насоката на потврда ва преносот
О/4 ДРУга страна од слнка 3 б само првичниот заклучок би бил дека е потребниот капаци-
<)(•& ист, односно 10.<1 Со анализа на одвивање на сообраќајот се доаѓа до сознанието дека /; /готребен капаците 5.<1 во едната наоока на лренос и исти толкав во спротивната наоока '^цачи е потребен капацвте од 5.д на двонасочнн користени линкови. Ако се додаде ѓ«/гребниот калацитет за прене<^вав>е на потврдата на приемот се добива податокот дека //огребниот капацитет на линковитв е:
(5)
изведенкте взрази се однесуваа прн имшшцитно направената претпоставка дека јазлм во прстенот почнуваат да ги разменуваат пораквте во регуларнн временсхи н свте сгартуваат оо размевата во ист момент !о. Но, бвдејќн ое разменуваат цодатоци кои не се потребни во реално време, на следната слика е прикажно сценариото ун кое во лрвнот момент <о се започнува оо размена на податоците само меѓу соседните во прстенот. Нека ова време на размена изнесува Т. Значи по истек на времето секојЈазел во прстенот располага со податоците од двата соседни ЈЗЗЛИ, од наговата лева и десна страна. Во следннот временскн интервал, од (о+Т до 1о+2Т се продолжува со размената на податоците; она што е прнмено условно од страната "запад* се испраќа на страната
"нсток", и обратно, податоцитв од "исток се испраќаат на "запад". Ваквото сценарио, со двонасочен капаците на линкот од 4 Би/ѕ ќе овозможн размена на сите податоци во временскиот интервал (о до (о+5Т. Со други зборови ако е времето на пренос 1 минута, по само 5 минути сите јазли во прстенот ќе располагаат со податоцвте од сите останато Јазл и
Размева ва поршопе во Јазелот 1 Лгак1-2
ЉшкМ!
24— »1 34— »11 44— »10 54— »9 «4— »8
114— *1 10<— »2 »4— »3 О^^*^"Т^ 74— »5
1
С
16+Т 1о+2Т 1о+ЗТ 1о+4Т
Слика 4: Размена напораките војозелот 1во насока на линковите 1-2 и 1-11
4. МРЕЖАСОМОДИФИЦИРАНАПРСТЕНЕСГАТОПОЛОГИЈА
Како што беше споменато во воведот, оваа статија нема претензиЈа да го понуди оптнмалното решени за структурата на телеинформацноната мрежа на земЈите членки во СЕЦИ. Таа има за цел да укаже на правците во кои треба да се оди лри барање на оптимумот.
Во обид да се даде алтернативно решенне на следната слика е дрикажана топологиЈата на мрежата со модифицирана прсгенаста топологија, односао мрежа во која се застапени 3 прстени; запад, централ и исток. Вкупниот број иа линкови во мрехата е 13, односно за 2 линка поголем од мрежата оо еден прстен Ваквата мрежа има можносг за реконфигури- рање на нерината топологијата, во зависност на сообраќајнвте потреби шш во случа) на нерашоложивост на некој од линковите. Освен тоа бројот на "чекори* (борѕ) потребен да патува пораката од еден јазел до друг се намалува и од просечни 5 сега изнесува просечно 2.39; со најмал број на чекори од Подгорица (1.9) и најголем од Загреб (2.9)
5. ЗАКЛУЧОК
Во претходните две глави беа прикажнани две можнн сценарија на топологнЈата на мрежата на ЅЕС1 која ое базира врз прстенаста структура. Врз база на различни сценари^а за комуницираае меѓу јазлите произлезе сознанието дека првобитниот проток Ѕ9с1 може да се редуцира ва 64. Ако ое оди понатаму, н се прифатн размената на датотекнте да не се одвива во исто време до сите јазли на мрежата се доаѓа до податокот дека капацитет на линковнте од Л е доволен за да ги задоволи баранлта кои се посгавени пред телеинформа- ционата мрежа.
Имајќи ја во вид состојбата со нзграденосга на сопствена телекомуннкациона мрежа на овте земји, членкн на ЅЕС1, се смета дека е многу нереална лфетпоставката дека во догледно време може да ое реалнзнра замислената телекомуникациона мрежа, делумно
изложена во главата 2. Наместо тоа се предлага мрежата да ое реализнра, воглавно по пат на закупени водови од Јавните телекомуникациски оператори. Како транспортен механЕзам можеби оптимално бн бвло решението на податочно ниво преносот да се оствари по пат на Ргате Ка1ау оо прогок од 64 Ми(/ѕ. Ваквиот проток е сосем во скиад со ова што денес ое корнсти во Западна Бвропа за врска меѓу енергетските систешг м потребите на функционирање на слободниот пазар за продажба на енергија
Вис1ареѕ( ВисНагеѕ(
2адге&
АпКага
Т|гапа
Слика 5: Модифицирана шопологиЈа на мрежаша
6. ЛШЕРАТУРА
1. Иес&оСеќ СопсерСѕ, М: Те^етѓбппабоп Ѕуѕ(ет отопѕ Наиопа! Е>1Ѕра1сН Сетегѕ оѓ ЅБС1 Соипшеѕ", 1п(епга героП, Кеу|ѕшп 1 Јапиагу 2001, Кеушоп 4, Јапиагу 2001.
2. ЕТЅ1ТЅ 101009 У!.].! (1997): ТгапѕгшѕѕЈопаж!МиШрЈехшѕ(ТМ), Ѕупс^гопоиѕ О^са!
Н^егегсНу (ЅШ); НеС^оНс рго(есНоп ѕсНегаеѕ, 1>реѕ апс! <Лагас1епѕ1!сѕИ, ЕТЅ1,1997-11
