ÉTUDE DE LA DÉrwKllE EXPÉRIMENTALE otEZ LES É11DIANTS :
OBSTACLES ET CONSÉlXJENCES PÉDAGOGltlIES.
L'tH1StdgnulIlt:JJlt llddlti011lll-il l81ld à faire dcqllèl'll' â }'éllld,lé:tllt des Cl1ll11disSBflce5 POUVdl't. unglobsl' l'étude lIt-1S IIlétlllllll!~) sciEJ'ltlfiqlJBS. Pdl' cuntl"s. l'entl'd!IIUUlBllt à la lIIélllUlh~ el\ù~llIêIllU t:!~t lJ1en l-dl"8IllUflt pratJque Pd)" llélèvu dll st:Jcolllia1re puis pcH l'étudIant SclBlltifique th:! l't:!l\st:lÏgllulIlellt slIpél'lBUI'.
Cil .afft:Jl. Jus dcl.lvllt'3b de JalJOI"atuil'l3 S8 lJmitent SOtlVl:.lllt
à la "éa!lsatioll dB IlIanlpulatlUltS, qlll ail IIllellx sunt l'jJlu5t.i1tlUIl
d'ull CUIl(;{:Ipt uu Jd vér'jfJcdlluli J'un pal'dlnèll"S étudJâ 8rJ CUtJls.
t8S étudiants au dépa,'telllent loJologi8 dppllquEie oe
j'LU.I., doivent atteiltd,e un nlljm;tlf soelal cla"', qui est
l'acqulsitlun o'w, savol, fdlr'e ~Jlllft;5slonnelqui permette au Jeull., di p larllé 0'Ellfectuer cuneutelllElIIt ,tes détel'lllillat"1 uns en Idhu-('atoin,s d'analyses, 011 de nlCilBI'che. tll plus <.lB cette acqul51tlull de connaissances techniques et scient! fiques, 1 l nuus pa,"ait II11PUI" tant d'iniller" 185 étudIants à la dellld("che 8xpér'IIIIefltale sl1"Hlëollu, espél"ëlllt les ('8ndre all1si plus adaptahles à long tel1ne. c"t eIl5B!" gne",ent pouvant jOl",r un l'Ille p("ivllégié dans l'acquIsition d'oollls ifltellectuels.
Uepu1s '1 ans dU tl'c)VI:H-g LI' Innovatluns pédagugJquHs HllCC8S
SiVE:J6. nous aVOlls observé s t tHnlé t.I'dJld)YSf:U' la démal'clu::J expél',llIll:::ll"
tale suivi" pal' ceg étudiants. I l nous él été p05s1blo <.lu IIIe\tlo "" év idenee CEI,'ldlfiElS dlf ficu !t.ég '1111 lus U'"itellt "0 ]8S llluqll""t ""
cutJr~ des diffél"Bllts lemps da la Uéllldl'cllt:3 :
NOLIS 1I0llS SUlIWII8S dltachés il un slinls de li] cléllldf'CIJE:l qui est la l'scl,eJ'tohe et l'ul1l1satloll d" l'IlIfol'lllaliun.
E:.ntre otlll'S. nOlis avons noté une duLocI::HH3UI'e LJ8 J'étllll1dlll
peut-éll'Il fnJJt d'ulle I"ngue scolùrlsdtlon 'lui faos58 la 1,.ddl:luli 811seJglldlll ûfl58lgllé.
Ell t:]ffel, l'étudJdllt Jrttt:tI'VlHlll non ~dg 811 t'UllettO'1 118 cu
qu'il voul'1rdlt lIir"s ou fd11'A IIldJS t:Hl FUllct.Jun de ce '-lUI::! l'811~i~":dgllclIlL lluit vOlJlull 1 udns )e (Jouto i l ~'dll!:Jl1!.~f)t.
11111
L:û phéllUlllBlI~ tj~t dLL:t.:nlu13 L11l;;tL luti ddulles blJ1Vdl~t Cl l'I.U.J. un cYL;lu dû funll4t1uo cUrllJnui:! d'un on J 11 ti8lllll)e qllu
Id LrQintfJ d1êlrt:i éVdlLJ8 i..JU plAu nuté, lUITtjLJl' SCùldJl'u Inais uLJ~:Hjl
IH'uf"""lûlImlllll. IldllLllLdlJ'-' lounlllf...",t lu l'dl'UcIlJdttun Lie l'etlllli..lIit
tJ lQ uellldl'chu t:iXpél'jllltJrltdl~•
.Jlni donL del.;jLJl3 [j'uffUL;luûl' lJUUX !,t:;lLIIl::I'cl-uJS LUlllpl~IIl~llldjlt.l~
~IJI< LL 1't<lIUltMl llL LA l'IlMl'lIll'HLA 1lUI" Nut .... IlypOtlU"'''' .",l iu "uivdnl" :
tJ
ouvons-'IIULJti )t:lV~H' Ct::~ dlfflLIJlte~
uu
(;ÙIlIUlUtllcdl1ull lUl'~tjtd Id J-Jl'dtlqut3 t.fu Id tJém•.:Jl"cliu ui'i.pel'lmuoL..l1d 8n lUontant tiljJ' U11 wiLlLI
on:.JludtesUl', un~ siWLJlation d'étudta Pdl" id th~lIldl'clu~tJxpérll1llJoldlu. ltHi autl~tHi uLJJÛL:t.J fs pbaJdgu~lquu:j llUt3 OlluS soulloltUllti "ltllinOn. "ont •
. une tlltt1dtJOI' a l'tnlOl'llldllqu" p"l' l'"Ul1Sdl11lll
pl"tt'I"" d'un fIltCI'O onll""t""I',
• unt) 1ntt1dtJuli Ci lJlI liÜUVt:.:JU typu LJtj :Jy~t8J1l8 ûllôlylJquu
LUlI'l'i"xa "ujat Lill Id SlfllUl"tJlJlI.
Nuuti ~rhjL:lut:;:J'UII::iun ttlll'eglt..Jtn1111t:Hll sYbLewdlJquù LJlJ JiLl
iU~lI"étlldl"nt-mlcl'u ul'Llll'dlUlJl· ulll1 dl' '''Llilt.", l'd""Jy"" du Ici U8lUdJ'l;aUj 81 du Id ItJvet:J éVtJnlut:llt:l t.J·ullsluLll;l~.
Lu l."dvdl1 lJ"8b luurLJ Ci lII~ltl'u url lJtlUVl'U pdl
L 'dlldlytiu LJu ::iY::it8UIt3 4u~ lus 8tudiilUlti uUITJllt .) éV~.J1UUl
dU CUUI'ti, Uti Id ti1l11uJotjufl.
Id t'dIH'lL:dlltUl d'LJII pl'ugl'LlIUlild.
Id pr"ëpûl'tillun d'tJiI~ LJwllqtJd du dUlifiues. t::lco~.
CUlllfn~IU"';l;lluul JU~:ilL:..
Au CUUI't. dB Lt:tl~ :..ill111J1dlilJll l'jlltlJl1lldljlJlI titll".:j alJlJflllta;
Ij(J,\,' .lu mlLA'lI ol"djUdLt:HJl"' (llliU~) IItJlJ~ dlL1l:llt:!'lllj:i ô;j:.il..:IllllJI]UIIIUlll dlJ
\1:' l U ,
GléBI UIlEl dtlLJ~8 l:jjLtldLloll (jt:J lIt)llldl'I;lIe Hxpél'lm&nléile. Ut'! la l'ùduHLllIJ.
10 l:liuJx 8t l 'uttl tSc.lliun de l'Inful'lIIdtJlJlI sout tl'ès (Jirr81efllt~~.
i l HtTlIU<LIIL, L1ll1lX t l LJIIU~AI1lJNUt L'Wflll<J"1AIIlIN.
~!yp"t"ès':'. : CUII,",,"t p"ul'cHI [dVOI'lsSI' la 11l"ltl'!,;" de l 'lllfol'lllallull cl"'2 lBS èludlants .. t en !fuol <OBlls tnfo"'"dlJon Inlel'fél'B'l ell", SUI' la dé",,, l,,,Il,, "xpédlllentais l
Né lhode : Les éludj dnls Ullt BU une pl'éselltatl011 écl'! lI' (plan lt'étwle) et orale des oll.lectl fs de cOlltenu. d.. COO"lJlJl't""I<,"l qu'ils dev,'alsnt allejndl's st ri" la tâclIs qu'lb devnll.t .. n"r;ltlu,'
[e tl'tlVall se r1én,ulu SUI' ] se",a1l1ss pendant 'LI huur ..s pOUl' Ghaqlle éludl,ml. à l'alsull du ) X fi h. 3 X 2 h. 3 X 1 Il.
La méU",,18 ds ,'udlUn;ltu !filS j'al c"01sls ast "asée su,
un t811lpS d'Ull5t:u'vat.jUil.
unu andlyse d .. s ploducllons de,; éludlanls. dos IIItorvleW5 d'él.udldllts.
JE! rJurnamJ8 la pal'llcJpatloll du p"yd.ologuss 'lui vonl
nhSUI'Vt3I' :3 ét.urJldllts chacun.
~__ Udns~~'811118r_~~~los ~cllologuss ohselve"l les étudiants dalls jeu(' nlchal'clts, choix el utllJsal10n d8 l'lnloltlldLJlJI'.
Uldlo
Idl']III
811seJgndlit ecilHdl'ode
cllu1x dH dualité
';{II'_I~;,-i--:;r'-'li'(117i'l';
.;;--;
j"<~rr;f' '~n,l' ::-:.fH~~i~~·Hl
-.îïiS---r;iflrv.n
r:18,1'-~pnfl,-;,,11
'~-~.,-~m~lIP-snn"
-r;)n~) (p 'F'I.I1I1 "I"""1'
::lf t llflf:Hlf'1 P f, IJ,rlh lllnl~lILf C;:::Jr ~.qPtlrll·IP r:;:;tTl1JP.lorl A.II\JI un,p \(J{lq~l .."Hl( wllHll11::HIPlllflllr:: ~"~IITllt VIIl nRd ~;~Ul Flnh F1l'ldD.I~nJtQrq t'tllfl.Hl
p:1rr
llT".'lT1
"
""IIOP1
!"t\Pln"l"1
Allh"''l''"
P1""
Tf -nf1hl',dp.l~O~lf1Jq nll:l·lnq;-l;-l,I Run .u~rt IlnrlPlIUOjUf.P ~R:l ..'nn~ ~n:lfl S8:l ,1,q~::llf~lIn' l"fll\ r;(~ wt:;dlll'll R11I8JSrn.11 un ~HJPO • 'UOl~l~?f1 Pl R.lpuA.ul wlloJlf1Tnt:; ~l ,lfRrr)q~ .1f10rf ~flP' unq 1UfllllF'fI -rS~f"'r1 lUr:lJlIIAlll? 1'11"1 w,uP"ilp:tÇ;'I~. t I? p3drl r:' q.tO{P 1uoJ IT • ·~R.lfPllJR'1I8trtlllon nn ~~nhrlI1APf ~"nJlr'lII."qIJJ r.nJ1 ,IRI'I.I0fl:lRlvQ ,Jrlnd UOJ1Pll1=;8lf.n qnflllf,terl ~nlUJ?l,lnrtmr.r .lnlrlsun:l lt1Rd llfl,l l~ xrr lln
np RIII::qqn.td Rr g,]OJP Rqnrl 8~ -UOJ1PllJ.1f:qUf.. J Rp llH111lnlJP,ll RT Anh r::llnflPlULtOJUJ.r ~iltlPl_I:lS' un ~nttl l~a,:J SrOl1l 'S~pp,lJ:'lIIn~l C::.1flnr Ail ClRt TR8 ::'IRJ\P ltH:q1l0.IJU03 f;A( lPJ qn~~ç;rr1 SR'IIPSnIPltIlO:J m:p:; I? [nrtrlD l ,t'.~ IHl:'lt:'1n ~,10'1P,P lflO! .,",k",,,,
"T
"!JDf' ~lllS'tII A[ 9(:'1.1 "["lIn9 Fil 1 8sJtTln IIO~ltlllitnjtrr:n~R1 -7.:
""':JTI'''T
"",,,hI""!>
.1n,1f 1 'il'IJJ1PI\.II=1QQO ~R~ 8t;f;rf:l"" (J·'8flllrl.1d ;llln .tPrt slJnt\nod ~nolj 'R8r::;BPrt mlJPllIRS Pf ap ln"~r lIA: 8UJ'II.Hll lhA, R lIrJJ10".IRl''Hln.fl srflll:~:n ~] ·sRr,h, lr.l,171:JP,tP, c;.flHllP;'TPIIJ snI ,tAlf:UAQ8A.l 1::1 ~ 1 rlP~Jr:l lllilp; 1'IRF'Ultl~ lnh 'HU18I11P,IPrl Sfl( .'~lar1n.I '? pu~q un ·"nl1".I~el"T • ~llJnl"l1~lflp ~:1'In.18:IJ TP R.llll~ lIflr;p.,,]p.dlllO~l '''ldn:) AT'J'''T'' • n~)IIRr.T~Hi\(R, T Jr:qsl.lrl.H''lllT ,Innd ·unJ1Pl11811Ir·18rh~8.1 lA~JtP8 .. 1 ,tnnd w A~~lllfldf;'l RIHl 1T1ç:;nrfo.ui .Jnnd ! ;,i~qrfiï'l~i
~Ïi-i,ïAllllfrn:i
IIf1Il ~HHIII.Jl8 que pnul' une grfuHle pal~t ]t;J choi x dll Ijvl'e
fle su fdt-Jse pdS à parlir d-un ticlder. IlId1s tout Sll11plSUlt.Hil, HO
ctHJI'chtJnl le nJyull iJlochl11l10 BII pl't:!lldllt lBS IJvI'Ba ]es UliS dfl.'8S
les aul"B5, 811 les feuillel"nt DU 8n nJgdHJdnt la tdllia d"",
"'dUe,,,,;.
I l s,,"~J!81aituunc intlls!"",sdIJIB d'lnlti'H' les étlJlllilfllfi à l 'uU li,é1Uun ,'al1nr"'Bll" d'UIIB IdlJ!lotllèquB •
. AYdllt choisi des rJOCUlIIt30tS, ull peut uLJservul' un pt'ulIIlul
tBlllpS alld"chi'luB où les étlllU ants .'epèrent tr'ès vaguemellt l "u's fUt<W"B Bources d'illfol111dl1un, puis C8 n'Bst qlle plus tal'd 'Iu'lls
n,ehon;heront point pm' point 18s l'éponses à leurs quosl1ons en
p.'enant des notos. Ce manque de lIIethou". augmente la quanti té d'lnfol'mdt1ons à t.'aiter et Id dlspe.sion 18s gêne beaucoup.
"II devrait y avol., "'1 g.os (.ouquin où 11 y aur'ait tuut
de r'dssHmulé, au lieu d',wol., phlin dB PHUtS livres avec l'BU
d'lll-l'(JI'Oidt1011" ,
tl) Enflll cOlllllont utlllsenl.-1 Is ces dlffénml.Hs su,ucus II'lnfUJ111dtlull dans la déllld.-che eXl'é,'lrllelltal e 1
Le t.'avail pa.' petits g.'utllles est spuntané, avec l'''U .111 se
811 COflllllllt de tutJtes 185 infol'matlurl!3 pas5éEts. données 'ldl' ]'81Iselglli'1111
tl'LJllvées dans ]t:js livres. DU UÛ9S à luul's ')['0(11'88 expér'illlelltaljulls~
tBS cOlltr'adictl(JflS fmtl's un call1d''ùde ou l'engslgllûnt et un llv.e
selllbie dunnal ICJ1Sûfl dU duculJlelit imprImé 1 par contl'8 nOlis élVUllS 'III
uhsBrv8r que ~1 deux livl'es uu cOIIll'8u.ls8nt l'snsBJglléllll 8St i.dlJlti
un d.'bil"e indiscuté.
IJ :..i13l1lhls qu'il y dll unH lJ('IIf1e d550clatioll ll~s 1IlfoIIllLl'llJlt~i
quI. VOlit s'jlllégn:3l' à IUlir IH'fJllIl~pnJIde1ll8 JIIIllérJjêJt ..
HX cllolx d'U1I8 8x"él'II~(lceer, fUllction ds l'llypld.hè~:H1 plJJt-~U.
lU
peU' L;Ollll'U. la::lt~ l..1l.i~IH..:ldlJUII lJl Jlllégl'ctliun dt:l~ tutu." IIldtJlHll:i nûu~ QP&Jdl'dlL LUHUlU LJuuUCUlip lIIUtlia évJliunte d.:.:Hl~ lUlHti iJl'UL.hIl..:tlollti qui néCl:;Ibtiilu un !llIpUlldllt lrdvdJl de tiYllttlè~:d;L
RtichUl'cllt:J tJcl~ IJul1ll~ CUlIlIULJllti :
ux Jnteg.J".::aliun U~::i L:Ullcel't::i ÈJ Id t1éuk:.u'clu;f ti.uivÎl:l. l;jX IJdl't LJd )·tnfUI'III.""Jt1ull : llJu. ~lIt~nd1l8. Pd::itiU8. El" po>l .. IIJIIIlB UU tiynlli8lJtitll hl" ,·ébUlldtti d8
plus1~ul~s 8XpBr-JlUuntat1UWj jJ(JIJJ' couc)urlJ.
- Nou .. dllul~0101· ..clloltill· luti LUlIll't8-1'~ldub_~J.'.~
ti1lîfl 1flco( 1f ..
l~5 Pbyc'Iulogut:ls vunt l11ttH'vit:\oJl.H' IU5 BluLliulitS
CUITBtiPOII-déUlte. (dV~C tjlll'eglslnJlIlUul aU IIIdgl18lopilUflld t.:rJ luul- dellldlllj~Hll :
L.t:jUI'5 SÛUl'Ll:;IU U'Jllfolllldl1ufI.
d1tjxfJliqutu' leur delllcU'cl18. }l.JII1":;;.i, (;onclu::i1un~. (1'''''pl1qIlEl'· rJ'év""lll,,lh... L:Ollt.·..llJiCtlullti.
JB 5u15 dL:tU8111.l1ll8lit l'II tl'dll' du dépolllllu.' les Ill"I"li.clJlJ"ti,
)U~ JJltuj"v1uwti dUl"Ullt l1eu tuut du ~LJjtu ~JIJI-eti.
t:nf1h. dCiliti qllulql.JlJU ~~lIldlflt:lb atuu~ j't::lL;n~~tH'UII~lu IlIBlllU tiltuûtJun puu ..' UtiU bluulcJlltS '::JulJllt:~ U~ 1-.1'. LJflll lJu CUlllpdl'UI' le:..i tJlftJl.adt~5 j't:HlL:ûntn3t::ltJ ~t lis:: tt;;lIII.~J' dt..: .lI'upn:.:Jl:il' dut) allI8UUI'c1lJulI::..i