• Aucun résultat trouvé

Glossary of Du Cange. Addenda et corrigenda (suite et fin)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Partager "Glossary of Du Cange. Addenda et corrigenda (suite et fin)"

Copied!
15
0
0

Texte intégral

(1)

GLOSSARY OF DU CANGE

ADDENDA ET CORRIGEND A

BY TILE REV . C . PLUd1NE R C . C . C ., Oxfor d

(Suite et fin I )

F

fagolidori, `Quodaln tempore raptor puplicus, summus Dei . . . contemptor, cum fagolidoris suis item de rapto uiuentibus' , AA . SS . Rib . ex . Cod . Salmatit ., c . 666 .

fegatum . also fecatuin . `Sacrificiurn quod acceperat particulati m

disrumpebat eins fecatum', Ruinart, Acta Sincera, p . 591 . fiala, `Primum tradunt annulos suos ad sacerdotem, et pone t

cos in fiala', Liber Ord . Mozarab ., cols . 434-5 . 'fiala semble indi -quer un vase légèrement creux, en forme de soucoupe' note a . L .

fitrem .i . indriscain, Gildas Lorica, in Stokes' Irish Glosses, u t

supra, p . 141 . Unfortunately the Irish is as obscure as the Latin . (It is some part of the human body . )

folium, seems the name of some kind of spice or drug, 'tern s masticae et aloes minas mille cfuingentas et myrrae ac folii', Mar-tyrium Petri Ap ., c . xvi . Lipsius, Acta Apocr . App . I ., 20 ; cf . iii . , p . 100, zb4)aç ~~.väç z'ca 6p.6p'r ç xaì &)ó ç xaì pú).Àou ; and v . Liddel l and Scott, s . v . (h«

'ì (v . 1 . T.D u ' lvbtxou) .

G

galmarium, `Vacca uisa est in Delginis quae ter [in die] muls a est et butirum eius et galmarium multi comederunt', Annals of Ti-ghernach, ad Ann . 733 . Rev . Celt ., XVII, 237 .

(2)

16 nr•.v . c . rLUmniEe .

galmulum . 'tota illy gens collectum [lege : collegit] butirum e t galmulum ' , AA . SS . IIib . c Cod . Salmant ., col . 419 .

Perhaps both these words mean milk cheese, a substance ofte n mentioned in Irish sources .

1 . gcnu, in the sense of a step in a genealogical tree, has no -thing to do with •r_voç, as Ducange suggests . Irish ghín (knee ) and A . S . cnéo arc used in exactly the same way . Perhaps th e idea underlying it is that of a crook in a branch — tree, root stem , branch, in many languages being applied to families .

gcrgenna, is the Irish gerrcend, a cross bar, or bolt, v . Rev . Celt ., XIII, 506 .

gcrnatus, cf . gernonuin, gl . crom-bél, crooked mouth, Stokes , Irish Glosses, u . s . p . 22 .

gibre (gen .) gl . hominis . Gildas Lorica, Stokes Irish Glosses , u . s . p . 138 (a pedantic borrowing of Hebrew Ober), v . note a . L . gimellaris (?) 'tenentes scyphos et gimellarcs', Ordo Romanus , cited by Duchesne, Origines, p . 484 .

gossipinus, made of cotton, 'alba ex lino gossipino contexta' , AA . SS . Mart ., I, 249 .

gramen, a measure of land, Cont . Chron . Menkonis, Pertz (fol .) , XXIII, 571 .

grani, ' tollens sacerdos de cerco benedicto cerain in granos ex-tremos in dextro et in sinistro et in medio mento pollens, dicit ' , Liber Ord . Mozarab ., col . 43 . 'Le motgrani a ordinairement l a signification de tresses dans le latin du haut moyen âge . I1 fau t plutOt l ' interpréter ici par moustaches, note a . L . Other example s given in the same note .

grauitalis (baptismus) i . e . in casu necessitatis extra Paschal e tempos, Manuale Ambros ., I, 13 .

grimaga . gl . ban-echlach, i . e . female groom, Stokes, Iris h Glosses, u . s . p . 9 .

gruicus, crane-like, 'In Europa sunt homines formosi sed capit e et collo gruico cum rostris', Gesta Rom ., ed . Oesterley, p . 576 .

gumma, gummam (-us?) gummatus, 'sint omnia arma tua cu m gummo linita, . . . per arma gummata ; . . . Per gummam,

elemosi-nam intelligere debemus', Gesta Rom ., pp . 372-3 . H

hagardus, a stack yard, 'Item in hagardo sunt xx acre fru -menti precii v . marc . Item viii acre ordei, precii xxxii . s . ' Will of

(3)

GLOSSARY OF DU CANGE . — ADDENDA ET CORRIGENDA .

1 7 1388 . Miscellany of Irish Archaeol . Soc ., I, 107 (Here aera evi-dently means the produce of an acre) .

historiae, cf . Baümer, Hist . du Bréviaire, II, 77-8 .

hoc` yes (cf . Langue d' oc) 'Interrogauit si illic Christiani dege-rent, responsumquc est illihoc',Vies de St . Male, ed . Dom Plaine and de la Borderie, p . 152 .

hola, ? a small kind of bell hung on vestments, Rock, Churc h of our Fathers 2 , II, 31 .

I J

illimis, not muddy, limpid, 'Eons hide illimis, . . . emanauit' , Vita Soi Heruei, cd . de la Borderie, c . 29 (var . lect .

limpidissi-mus) .

infletchetus, fledged, feathered, `sagittae infletchetae' Excerpt a Hist . 2 , p . 21 .

initiare, to prime-sign (ef . Vigfiisson, Icelaudic Diet ., s . v . prim-signa) 'Ecclesiae praeposito . . . praecipias ut initiatum infantulu m hune . . . foras projici faciat . . . Non possum ibi manere propter foe-torem pagani pueri, licet initiati', Stubbs, Memorials of S . Duns-tan, pp . 141-2 .

inlatum, = sspoapopa, the offering of the eucharistic sacrifice, `et intulit inlata pro Matheo, et communicantes glorificaberunt Deum', e xpoa'fIVa EV 'vv npoaxop.tNv T71ç k(aç tpoagopâç, Martyriu m Matthaei, c . 25 ; Acta Apocr . App ., ed . Bonnet, II, z, 254 ; =

ob-tulit oblationem, ib . 256 .

insiliarius, prauus (not paruus, as printed) consiliarius . Th e quotation from Flor . Wig . leaves out the significant word `cu m suis consiliariis immo insiliariis' ; this is based on Asser, where the editions read insidiariis, prob . wrongly .

intonabilis, to be intoned or chanted : `pueri Hebreorum . . . intonabile hymnum nouum cantantes Osanna in altissimis', Mis-sale Mozarab ., ed . Migne, col . 391 .

L

lacescere, to grow faint or weary, '(Apostoli) Christi passione m non lacescentibus . . . mentibus imitabantur', Sarum Brev ., ed .

Proctor and Wordsworth, III, col . 971 .

lacisca, `lacisca ista quae catulis suis domum meam polluit' ,

(4)

18

REV . C . PLUMMER .

Noua Leg . Angl ., I, 239 (In the parallel passage of Reginaldu s Duneni . Surt . Soc ., p . 59, it is lacissa ; so, ib . p . 153), v . lus-ciscus .

laubus, a coracle, 'missa est in laubo, uidelicet scapha ex cort o confetta ' , Lives of Ninian and Kentigern, ed . Forbes, p . 25 0 (Perh . only a mistake for lembo, cf . ib . p . 167) .

lauernis (?)'debethabere braccalern cum lauernis', Welsh Laws , 8vo . ed ., II, 756 .

lectina, ? a room spread with couches, a dining room, 'Et con-tinuo ascendcrunt Petrus et Theon, et introierunt in lectina, et ac -cepit panem Petrus, etc .' Actus Petri curo Simone, cap . v, AA . Apoer . App ., ed . Lipsius, I, 51 .

lectrinuni, 'Lectiones uero non in pulpito, sod ad gradum cuor i super lectrinum legantur ' , Sar . Bren ., u . s . 1, p . L .

leo, leunculus, a bowl, 'Ad . . . leunculos aureos, . . . similiter e t in leones argenteos ' , Vulgate, I Chron ., 28, 17 .

levidicias ? 'ista ruit in ostala ut scalper levidicias omnis cxc u -teretur a se', Gesta Rom ., u . s . p . 643 .

leuiciana, 'septem sancti dc monachis eius obicrunt in pace, e t leuiciana illius loci circa sanctas rcliquias coroni fabricata est' , AA . Sci Brendani, ed . Moran, p . 11 .

libratura, a library, 'lego librum . . . habendum cisdem et suc-cessoribus suis in communi libratura', Excerpta I-Iist . 2 , p . 139 .

libricum, 'equites impulsibus mutuis concutiuntur, et elisa inn i alterius lancea, ictuque evanescente per libricum ' , Gesta Rom . , p . 534-(? = lubricutn, 'owing to the slippery ground') .

2 . licentia, leisure (which is itself derived through Frenc h from licere), 'quando aetatem et licentiam atque suppetentia m discendi habebat, magistros non habuerat, Asser, ed . Wise , p . 17 ; 'quandocunque aliquam licentiam haberet, libros ante s e recitare talibus imperabat', ib . p . 46 .

ligaminarius (?) 'Capito eum, bene enim loquitur iste uetulu s ligaminarius', Sim . Dunelm ., ed . Arnold, I, 187 (R . S .) .

Iignicifer, a wood carrier, Welsh Laws (8vo), II, 816 [this seem s a confusion of lignife and lignicida] .

lignicismus, also occurs, Welsh Laws, II, 754, 818 .

literae . Name of the CXVIII (CXIX) Psalm, because of its alph a -betic character . 'dicuntur litere in ordine i . e . Beati immaculati' , Liber Ord . Mozarab ., col . 192 .

(5)

GLOSSARY OF DU CANGE . — ADDENDA ET CORRIGENDA .

1 9 Iitigiriulu, = jurisdiction, `habco permissum Bibi ad . S . Maria c monasterium litigirium', = is haebhe geunnen . . . sace and sócne , Kemble, Cod . Dipl ., IV, 228 (Charter, bilingual, of Edw . Conf .) . 2 . ludarius ` Cui rex ludarium calunni et fuluum dedit in ely-mosinam' Vita S . Maedoci, Vitae SS . Iliberniae, I, 152 . In the 2nd Irish Life, this is translated : mart mael-odar, i . e . a hornles s dun beef (Bethada Ntíernn Erenn, I, 216) .

lupiriscus canis, a wolf-clog, Exerpta Hist .", p . 20 .

lusciscus (corruption of lyciscus, which is strictly a wolf dog) . Cum naccis et . . . armcntariis et duobus lusciscis', Vitae SS . Hib . , I, 188 (Vita S . Carthagi) .

lotus = luter, an otter, Acta Brendaui, ed . Moran, p . 127 , note .

M

3. mandatio . `resta mandationis, festa ordinis superioris, qui a mandat Papa cardinales ut officio et missae intersint', v . Baümer , [list . du Brév ., II, 101 .

mavens = mansus, is frequent in English Documents, e . g . Asser, Mon . hist . Brit ., p . 472 C .

1. mansionarius . One of his duties was to enter the names o f persons to be prayed for in the 'album congregationi s' , `fratri ucs -tro Gudfrido mansionario praecepisti, ut in albo uestrae Saneta c congregationis meum nunc quoque nomen apponeret', Preface t o Bede ' s Prose Life of Cuthbert, sub Lit-tem .

mansio equestris, ? a knigh t ' s fee . Noua Leg . Angl . If, 641 : `du o milites, unes habens coniugem, alter equestrem cum dicta femin a mansionem' .

manus media (?) `quidam medic manus inter conuicaneoshonestc conuersationis pro suo modulo precipuus habebatur ' , Noua . Leg . Angl ., II, 727 .

2. Mariale, name of the candle consecrated on Candlemas Day : `mansus cereus qui dicitur Mariale' , Westminster Missal, ed .

Wickham Legg (11 . B . S .), II, 620 .

marmorare, 'cera marmorare sepulchrum', Liber Ord . Mozarab . , e . 145, i . e . to cement it with a mixture of wax and pounde d marble ; cf . marmoratuin .

marsuhius, (?) `appende collo eius marsubium anuulu n', Gesta Rom ., p . 642 .

(6)

20

REV . C . PLUMMER .

marsuum (?) ` inuaserunt horreum nostrum, et mine marsu a nostra, ne uacui redeant, satire disponunt', Noua Leg . Angl . ,

II, 570 .

martha (?) `populi . ., tantum pondus se infuderat, ut foru m Martha stipatione compleret', Ruinart, Acta Sincera, p . 144 .

mastratus (?) ` mastrata machina malleolis ligneis instructa' , used in Holy Week instead of Bells, Missale Mozarab,, edMigne , col . 391 .

matricularii, also existed in monasteries, vide Abbo's Passi o S . Edmundi, cap . 15 .

mattare, to check-mate, ' que [i . e . the human soul, typified b y the queen in a game of chess] cum a rege . ., discesserit, capitur , et . . . ad inferos mattatur', Gesta Rom ., p . 552 .

maya, rneia, `segetum cumuli quos meins appellant', Noua Leg . Angl . II, 725 .

medleta, cf . Rudborne, in Anglia Sacra, I, 261 : `Pleytcvyte, ho c est esse quietum de amerciamentis pro medletis, et quod tenea-tis inde placitum in curia uestra'.

molli, `Eodem tempore nunciatum est Paulino . . . eo quod Processus et Martinianus, magistriani molli, Christiana effetti fuis -sent ' , Sar . Breu ., ed . Proctor and Wordsworth, III, col . 425 .

`melli' hoc est futuri, note a . L .

mensurare . ` Inspirabat ei Deus, gloriosum . . . Edmundum . .An-uocare et corpus scum ad eum mensurare . . . Sumens ergo b . Ed-mundus filum quo ad eum mensuratus erat, etc . Noua Leg . Angl . , II, 66 0

milliare Teutonicum . `Tandem sententia in eum data suspendi-tur, et ad spatium unius milliaris Teutonici in patibulo detinetur' , Aur . Leg ., p . 767 ; `per spatium quatuor milliarium Teutonicorum' , ib . 768 .

minutrix, a female letter of blood . 'Emelina minutrix de Augo . . : habuit partem fusi in palma infixam', Vita S . Laurentii Dublin . c . 64 ; in Analecta Bolland ., XXXIII, 177 .

mirabiliarius, a miracle-monger, Aug . in Iohann . Tract . , XIII, § 17 .

missa, = lectio in missa legenda . missa : Ecce impleta est terra etc . VI° missa : Ecce ista natiuitas, etc . vie missa : At nun c

uenio at te, etc .' . Liber sacramentorum Mozarab ., ed . Férotin , col . 755 . 'Ce titre de missa a induit k peu près tout le monde en

(7)

GLOSSARY OF DU CANGE . - ADDENDA ET CORRIGENDA .

2 1 erreur . C ' est ce que l'on a appelé les sept messes composées par saint Ildephonse ea l ' honneur de la sainte Vierge . C'est simple -ment le traité de Virginitate B . V. M., divisé en sept leçons ' , Note a . L . where other instances are cited ; cf. also Ruinart, Acta Sincera, p . v .

monocria frumenti, Welsh Laws (8vo), II, 79'1 ; this translates : menneit o wenith, ib . I, 518 . According to Pughe, menaid mean s a cartload .

morbus interpolatus, `quotiens sontico uel interpolato morb o grauabatur uel hominum uel animalium natura' ,Vita 0swini, i n Misc . Biographica (Surtees Soc .), p . 14 .

morbus sonticus, see preceding article .

MorticellariumiAureum, Title of a wor k,-by Michael Franciscu s (15 th cent .), Catalogue of Library of Sion Monastery, p . 169 .

mulciscare, to attract, allure, ` a te mulciscati ad tuam . . . sacra-tissimam conuenimus Cenam' , Liber Ord . Mozarab ., col . 192 .

5 . munitio, the sanctuary (termon) of a monastery (Breton : minihi) ` iniuria . . . tam nobis quam tibi infra munitionem tuam . . . illata ' , Vita Prima S . Maucleti (Maudez), § 13, ed . de la Borderie , p . 10 .

muscio, 'isthaec fabula omittitu r ' etc . It is in Aurea Leg ., p . 451 . ' oleum Mydyaton, .quod . . .i n aqua et lapiclibus arclet', Aur . Leg . , p . 24 .

myoparo, Sidonius uses this word of the ships of the Saxons , Epp ., VIII, 6 . M . II . G . (4to), p . 132 .

N

nauicula — nattula, a mat, `nauiculas in choro et corama altari -bus, et capitulo stramen ' , etc . Wordsworth, Notes on Mediaeva l services in England, p . 273, from Black Book of Lincoln .

nexilita s l ? complication, `Ergo prosapia . . . in praesenti epistol a sine nexilitate°,exorn o ' , Ethelwerd, Preface to Chron . Mon . Hist . Brit ., p . 499 .

nuditas,'iin monastic sense, stripping oneself of all worldl y goods, `nuditas et facultatum contemptus prima perfectio est mo-nachorum', Regula Columbani, Fleming, Collectanea, p . 5° .

nux gallica, a walnut, `instar gallico nucis super fracture locu m struma concreta resedit', Noua Leg . Angl ., II, 628 .

(8)

22 nrav . c . rz.unima,« . 0

oblatae super pectus defunctorum . This was also the custo m at the burial of an abbot of Abingdon, v . Chron . Ab ., II, 35 5 (Rolls Series) .

obsiduanus, = YxcíO€ros, Codex Bezae, LK . 20, 20 .

oculus (like Welsh llygat) .— the source of a fountain or river , a dorso moulds . . . usque ad oculum Dingurach', Book of Llanclall , ed . J . G . Evans, p . 1 .40 .

3 . orarius, `ferons in manu orarium, id est sportulam', Aure a Leg ., p . 911 .

oratio doininica periculosa . The oratio peri.culosa is not, as thi s seems to imply, the Lord's Prayer bui the words of consecratio n in the Canon of the mass . This is clearly shown by the Irish Trac t on the Mass in the Stowe Missal : Quando canitur A.eeepit testi s panem (the utmost silence must be observed, lest the Priest ' s attention should de disturbed . Hence) its name isporieulosa ora-tio, Stowe Missal (H . B . S .), II, 37, 40 . In James' Ancient

Libra-ries of Canterbury, p . 474, is a work entitled `Casus periei .ilos i in missa contingentes' . Cf . the Welsh Periglawr, a priest ; v . tri -duana .

Oreste, is wager of banale . O . N . orrosta, A . S . comes', duellum .

organistrum (?) ` organa cum organistris et cimbalis', Nou . Leg . Angl ., II, 310 .

ossellum, a (fish-)bone, `mulicr c1uedam, slum porretam comed .e-ret, . . . subinirauii ossellum . . . in gunfire eius', Vita S . Laurenti i Dublin . c . 54 ; Anal . Bolland ., XXXIII, p . 173, note .

P

paedatura, genealogy, 3rd Esdras, V, 39 .

paisso . alsopaissio .`Idem consul concessif episcopo . . .

pai.ssio-nem et pasturam' , Book of LlandalT, ed . Evans, p . 27 .

palatium episcopi, `Venia igitur ad palatium episcopi', Aure a Leg ., p . 19 .

5 . pallium . ` ex eins arenis aurtun quod uulgus pallium nominal, elicitur ', Gesta Rom ., p . 543 .

palmatorium . ` enn blezai Pétr postuli hof i hendi sér palrraa-toriani . Sem nokkur skdla-meistari bau hann i)unsbano Tram

(9)

GLOSSARY OF DU CANGE . -- ADDENDA ET CORRIGENDA .

2 3 rétta hündina', i . e . the blessed apostle Peter had in his hand a

pnlnaatoriuna . Like any school master he bade Dunstan hold on t

his hand, Dunstanus Saga, c . 10 . (printed at the end of Vi.gfùs-son ' s IIakonar Saga, R . S ., p . 395 . This word does not occur i n any of the Latin Lives in Stubbs ' Memorials of Dunstan ; but th e whole Dunstanus Saga is very unhistorical and mythical) .

palustrum, a waggon, sledge (= Welsh cur) Welsh Laws , IT, 779 .

parellum (?) -la (?) ` comederunt . . . cle nouis parellis in aere' , Welsh Laws, II, 812 = gwellt newycicl, i . e . fresh grass .

parietes, `facia est inter nos magna dissensio, et multi pariete s fatti stint ' , Chron . Evesham . (R . S .), p . 110 .

particu.m, scarlet-red leather (cf . parthicae pelles) `ficone s ornati de partico et ero', AA . SS . Rib . e Cod . Salmant ., col . 405 . patricius = maior domes ; the quotation given from Asse r Chron . = Bede, IIist . Eccl ., III, 19, which in turn is taken fro m the Vita Fursei .

pauperculus, `In that Statute, which containeth the office of th e Pauperculus, whom I take to be the Sexton or Bellringer ' , Ilut-ten ' s Antiquities of Oxford, in Elizabethan Oxford, p . 63 (Oxf .

nisi .

Soc .) .

poeten, 'pcctinem piseis in scutella vertere', Gesta Rom . , p . 601 .

pectusculum, glossed by 'do Lichtnaclernaind e' , i . e . the breast of the palm of the hand, Gilclas Lorica, No . 202, at end of Sto-kes', Irish glosses, p . 141 .

pcclinus, the pawn in chess, `Primus est pedinus, qui . . . no n habet nisi unum punctum ', Gesta Rom ., p . 675 .

peremptorius, seems to mean frivolous, ` ea quae contra digni-tates . . . ecclesiae . ., erant, insta consideratione peremptoria ess e praccepta stint', Chron . de Bello, p . 96 . ` Cartas . . . a uobis peremp-torias indicatas defendendo' , ib . p . 101 .

periculosus, v . oratio .

phrontisterium, curia, court (cf. Liddell and Scott) ` Acluocat i acl Praesiclem clixerunt, Jam immolauit in Phrontisteri o ' , Ruinart , Acta Sincera, p . 496 .

pilleatus, (?) `Usque adeo ut ego nouerim . . . illins Pilleati sacer-clotem solere licere : Et ipse Pilleatus Christianus est' , August . i n Iohann . Tract ., VI, § 6 .

(10)

24

REV . C . PLUMMER .

pisinni . (?), `Scant pisinni responclentes, Kyrie Eleison', Du-chesne, Origines, p . 493, from `Peregrinatio Siluiae' .

plebeianus presbyter, Magd . Pontifical, H . B . S ., p . 157, paris h priest . (plwyf, = plebs, means a parish in Welsh . Cf . the plouin Breton place names) .

plebes, parish churches, parishes, `quinque plebes adiudicata e sunt . . . episcopo Laudauensi ' , Hadclan and Stubbs, Councils , pp . 328-9 ; cf . ib . 331 .

praepalare, Cod . Bezae, Math ., I, 19 = 6em),atifacu.

praependiculum, a hanging branch, `radix ecelesiae, . ., cuiu s praependicula effecti sunt confessore?, Brev . Mozarab ., ed . Migne ,

col . 212 .

praeparatorium, `uadunt omnes lecite ad preparatorium, et ac-ceptis duodecim cereis ' , etc . Liber Sacrain . Mozarab ., col . 732 .

praepositus hospitum, the head of the monastic guest-house , Bede, Vita S . Cuthb ., cap . 7 .

praepositura exteriorum, ? the office of head of the monasti c guest-house, Chron . Abingd ., I, 482 .

praesignaculum, prime-signing, `rogabat se . . . catecuminum . . . fieri, et ab Edwolclo teneri ad presignaculum ficlei . . . Perfecto pre -signaculo, etc . Hinc ergo rogo me a sacerdote qui me presignauit , baptizari, Noua Leg . Angl ., II, 346-7 ; v . initiare .

2 . praestatio, a standing over, standing still, ` sobs praestatio atque regressio eins' (of Hezekiah's recovery), Columban' s Comm . on Ps . XX (XXI) . In Thes . Palaeohibernicus, I, 123 .

precula, ` Benedictio precularum . Te . . . deposeimus ut hae c oracula sine precaria . . . benedicas, York Manual, Surtees Soc . , p . 102* (from Sarum Manual) .

pressa repetitio, this is what is meant by the symbol P in Mozarabic Liturgies, often wrongly expanded Psalmus, or Pres-byter, v . W . C . Bishop, Mozarabic and Ambrosian Rites, pp . 27 , 70 .

procialis, v. de la Borderie, Hist . de la Bretagne, I, 463. 2 . procurator . ' Procurator fratrum qui cellerarius consuetiu s uocatur ' , Reginald . Dunelm ., p . 237 .

prolambere, to lick, 'Videres circumstantium frequentia m sancti uestigia certatim deosculanda prolambere', Sarum Brev . , HI, col . 106 .

(11)

ins-GLOSSARY OF DU CANGE . - ADDENDA ET CORRIGENDA .

2 5 taurantur promptuaria, . . . praediorum reformatur opulentia , Chron . de Bello, p . 47 .

prosperefacere, Cod . Bezae, Lk . I, 71 = tioú xa-ceuOivai .

psalmus directus, a Psalm said right through, without any an-tiphon or refrain, W . C . Bishop, u . s . p . 106 .

2. pudor . ` hanc planetam famuli tui, seu pudorem, albam a c stolam, cingulum, orariumque . . . . benedicere . . . cligneris', Pon-tificale Ecgberhti, Surtees Soc ., p . 17 . (probably a mistake fo r

podere/n, Rock, Church of our Futhers 2 , I, 374) .

pugillare, icl est uas scriptorum cum incausto, Gesta Rom . , p . 579 .

puntare, to summon, appoint a term, `earn coram indice pun-tauit ' , Gesta Rom ., p . 626 .

Q

quadragesima, on the threefold Lent ; of . Vitae SS . IIib ., I , cxx, note .

quadrangula Britannia, i . e . the insular as opposed to the con-tinental Britain, Vita S . Machuti, cd . Dom Plaine, p . 36 .

R

refocillatio, ` Deus pacis . . . tranquillitatis refocillatione no s confouere dignetur', Canterbury Benedictional (II . B . S .), p . 71 . 1 . regia = basilica, 'Illic in regia nomini eins dicata ueneran-ter seruatur' , Ord . Vit ., II, 336 .

regionantes ` apprehensis nobis et apud Regionantes in custo-dia constitutis ' , Ruinart, Acta Sincera, p . 230 .

4 . regressus, regressio, eodem sensu, `regressiones antipho-narum' , Aurea Legenda, p . 501 .

relegatio, return message, answer, `Ne privaretur legation e quam legauerat, ad Deum . . . lacrymas fudit clicens : Domin e firma pedem eius, quem . . . misi, ne me . . . mors praeueniat , usque relegatio ueniat', Aurea Leg ., p . 8Q9 .

3. repraesentatio = Praesentatío, name of the festival of th e Purification, ` en tí Grisku kallast sßí dagr Ypapanti, en Pat Ppdiz t 1 Latínu representatio ' i . e . and that day is called in Greek, Y . which in Latin is interpreted r ., Dunstanus Saga, u . s . cap . 4 .

(12)

26

REV . C . PLUM MER .

Walshpentan,

ib .

I, 522, which means a hob or lire-back ; in IT , 803, iL is the beans which supports the roof .

relia (Fem .) = rete, Codex l3ezae, Matth ., IV, 18, 21 .

ricinus = uermiculus sou peclicnlus, 'equus habet ricinum ' , Gesta Rom ., p . 619 .

rochus = 2 . roccus, Gesta Rom ., p. 549 .

rufeola, rufella, a mistake for ruseola rusella, cf . 'quando Oa-thones, uel oblatae, uel russoles fiant ad opus monasterii', Ch.ron . Abingd . (R . S .), II, 308 ; cf . ib . p . 461, where the form roscella

is cited .

2 ruga . `ponunt crucem super arcellarn ad ragas' , Ordo Roma-nus, cited by] .Duchesne, Origines, p . 482 ; cf . lb . 484 .

S

sacra = diploma, cf . `moo sinubruni., or Girkir kalla sakrani' , i . e . with his letter which the Greeks call snow, Jhítvardar Saga , cap . 3 .

sacritegium, a wallet or case for carrying ecclesiastical ves-sels, etc ., Stokes, Irish Glosses, No . 71 .0 (p . 22) . gl . spout, which = sccta, which = wallet .

saraccuoruni opus, = sarcenet, Chron . Evesham ., p . 278 . scholasticus,

acluocatus, cf . Lo Blant, Actes des Martyrs , pp . 249-251 .

scolatizare, to study,`si contingat aliqueni . . . do consanguinci s nostris scolatizare in legibus, Excerpta Hist .2, p .1.60.

scopere, to search out, probe, ` scopebam spiritual, mourn ', Ps . LXXVI (LXXVII), 7 (Vulg .) .

scutica P = 1 . scuta, `isle qui fera scuticam S . Ambrosii', Ma-nuale Amb ., ed . Magistretti, II, 297, note .

sentis = fibula . The explanation of this extraordinary use i s that in Irish

deli

means both a thorn and a pin or brooch, n o

doubt because thorns were the earliest kind of pins . the write r assumes thatsentis in Latin has the same double meaning .

sepeliarius (from Irish seipel, which is itsalf a loan from En-glish or French chapel, chapelle) = aedilis, 'Tim repente econo-mus, cocus atque sepeliarius . . . obiurgati sont cos',

Cambro-Bri-tish Saints, ed . Rees, p . 38 .

septestragulus daemon dicer, . . . torus Satanas ego sum, Marty-rium Matth ., cap . xv, BonnetActa Apocr . Apost ., II, i, 235 .

(13)

GLOSSARY OF DU CANGE . — ADDENDA ET CORRIGENDA .

2 7 sextarius (-um ?) (?) ' contractas quidam . . . per terrain in sex-tario trahebatur ' , Aur . Leg ., p . 280 .

siccarium, ? corn-kiln, Walsh Laws, II, 778 . signatio prima, v . praesignaculum .

sinus, ` duponclius idem est ac duo silli ; sinus autem est une s scriptulus et quarta pars scriptuli ', Rev . Celt ., VIII, 368 (fro m MS . Marl ., .1802) .

sippa, ? some kind of veil, ` nelans eos de palleo aut sippa, ac posit() desuper iagali', Liber Ord . Mozarab ., col . 436 .

6 . sors, like Greek à poç, the clergy, as being the Lord ' s inhe-ritance, ` electus in sortem Domini, caraetèrem tonsure clericalis accepit', Noua Leg . Angl ., I, 163 .

spalagus, also spalagius, ` regulus uincitur, et spalagius nihi l noxium operatur' , Book of Cerne, ed . Kuypers, p . 157 .

spirula, ` spirulam, ici est palmam de terra sancta factam por-tans ' , Sarum Brev ., I, 115 .

spondilia, the outer timbers of a bed, ` canclelam . . . supra spon -dilia lectuli sui suprema confixerat ' , Reginald . Duneim . (S . S .) , p 80 .

squirio, also squirius, ` feruscula quam squirium uocan t' , Non a Leg . Angl ., I, 210 .

sttandium, ` Archiepiscopus aseenclit in tribunal acl standiu m ', Manuale Ambras ., II, 298 .

sidéra statiorrantia, fixed stars, Aurea Leg ., p . 7 .

duo ste7p'arii, in a list of monastic servants, in M . R . James , On the Abbey of S` Edmund, p . 180 (? rent-collectors) .

suaiuua (?), `Venir pontifex ante altare, et habens suaiuua Glua s arnpullas . . . iterum reuoeat cam ad suaiuua' , Ordo Rom . in Du-chesne, Origines, p . 467 .

subarare, ? to undertake, to promise, `regis subire iuclicium singuli subarabant ' , Asser, ed . Wise, p . 70 .

subarrhatio, in sense of 1 . subarrare, espousal, matrimonial en -gagement . `Interrogat sacerdos . . . arrhas sponsales ; et dicuntu r arrhae annuli, uel pecunia, eel aliae res dandae sponsae pe r sponsum ; quae clatio subarrhatio dicitur, praecipue turn quando fit per annuli dationem ; et tune uulgariter desponsatio dicitur ' , Sarum Manual, p . 18* (printed at end of York Manual, Surtee s Soc .) .

subucula, a vestment, probably the same as the poderis, wor n under the all), `We laera Pact aele preost haebbe . . . subuculam

(14)

nI .V . C . er .urvrrormt .

under his nllian', Edgar's Canons, Thorpe's Ancient Laws, II225(1 ; v . Rock Church of our h'athorO, I, 374 ,

succenturiatus, 'ubi nrul(os suorunr succenturiatos aestirna-bant', Ord, Vit ., Ill, 561, i . e . drawn up as a reserve .

T

tabcllia, also tabelionns, `pro cleric's, religiosim, iuris periti s taque tabclionis', Manuale Ambros,, I, r, 1.03 .

L . talcum, also Imp), a badger, 'Tune Piranus taxonem in silua s nrisit Tune unlpes scu.jnens taxum, ate . Noun Leg . Angl . , Ii, ,321 .

thearticus (r) ' Videntru• eloquia sorte►u noinivare

hearti-eurn quoddam donrurr durnonstraus illi therartieo ilion) a dluia a

electiorre mrrscaptur n' , Au rea leg ., p, 1.87 ; `Poston Uimruu est ut

UUiuersi hiorarchae laudarent . ., inlinitae uirtutim bonitale m thearl.icae infirmitatis' , ibid,, p . 506 .

3 . titnlum . "Legondum in oena 1)ornini per titulom", Libor Conti -ram, eel . Morin, p, 158, 'hoc est, per parochiru'um ocelesias long e positas ' , ut seribit Hildeforrsus de Cogn . lapt ., c . 108 (note a, L .) , ' Legendum die mabbatc► per titulom ' ,

p . 9.íi11 .

toletum, i' hearth, grate, "unis extinctus est, . . . puer frondeur super toletunr ponens", 13rcuiur . Abortion . Pars Mound H,

l'ro-priurrr Sanctorum, f, 28 v" ,

tonsariac torrsoria ferramentn, 'ml quis . . . ad religion114

c►rcli-ne;rn eupit pervenire, . . . postulat sacerdotem a quo se religiosu m

exoj►tat lieti', Tradit ei tonsurias, etc, Libor Ord . Mozarab. , col . 82 ,

trauaricator, = praeuaricator, Codex Bezae, Lk . 6, 4 ,

triduana, also triduanum, 'Si quis errans commotauerit aliqui d de uerbis snarls ubi periculunr acinotatur, triduanunr . . . facial' , Gildas' Penitential, in Iiaddan and Stubbs, Councils, I, 115 .

troia, a sow (in the literal sense, French truie ; Ducange onl y gives troia in the metaphorical sense of a military engine) . 'inue-nit quondam subulcum flenterrr . . . pro una sue que nominabatu r troia . . . Erat enim cadeau porca', etc . Vies de S . Maio, ad, Do m Plaine et A . de la Borderie, p . 148 .

/r . tarira . 'In Matutinis Natiuitatis, etc ., psalrni proprii diui-duntur per turrnas, quis modo uocamus nocturnos', Manual e Arnb ., I, 1, 56 ; cf, ib ., II, 884.

(15)

GLOSSARY OF DU CANGE . -^-^ ADDENDA ET CORRIGENDA .

29 turns (sub lincm, = uas in quo Christi Corpus assoruatur) . Cf . Muratori, LiturgiaVetus Rom ., II, 957 : 'I3onodictio calicis e t pateune et turcis ' .

V

ucllenium, 'in ucllenio', in a bath-room, Annals of Tigher-naeh, A . D . 75i ; Rev . Celt ., XVII, 252 ; = in ballenio, Annals o f Ulster, A . D . 750 .

ucrleba, P a burning coal, 'manus suas prunis ardentibus re-pleuit, . . . ct caro cius non est lesa . Alt rox : Die mini quomod o uerlebe non ledunt to ' , Costa Rom ., p . 384 .

uormcseerc, 'I'rophctas audi, o homo ►nortue, et uermoscend o

enlu►unioso' August . in [oh . Tract ., XXXV, g 8 .

neslis ndriation, V . s . a(11'11lien .

uvula -=, uvula, ' in foramen sub uvula (pisa) intrauerunt', Vit a S . l,aurontii Dublin . Anal . Rolland., XX.XIII:, 17i, noto .

visidis (gen .) P ' Rem logo . . . j dolem visidis', 1?,xcerpta Ilist . 2 , p . 14(Ú ,

uïtton,

Anglo Saxon 1 1t, a poem .

uitula(ncu . 'uiitulamina dieuntur parca uirgulta quae, so subii -ciunt sub ingenti huîusmodi arbori.s umbra', Colunìbau's Com-mentary on 1'sabn XXVIII (XXIX) in Thesaurus Palacohiberni-cus, 1, 148 .

unga (i') 'ut primes ungas ablucrot', Aurea, Leg ., p, 921 . . urbigena, glossed by cristazcln., i . o . a christia►n (opposed to paganus), Stokes Irish Glosses, p . 12 (n° 323) .

W

wangîa = vanga, 'cum wangiis at fossoriis et cum ceteris ins-trumenti.s ' , Visio Tnugdali, cap . ix, ed . Wagner, p . 23 .

Y Y . vide biuium .

Several words not found in Ducange, or used in senses not no-ted by him, aro included in the Glossary to my Vitae Scorum Hi-berniac . I have not thought it necessary to repeat them here, a s they are already in print .

Références

Documents relatifs